Vastberaden op weg naar klimaatpositief ontwikkelen

AM is al langer bezig met duurzaamheid schetst Maarten Markus: “Sinds 2016 werken we met een duurzaamheidsstrategie en doelstellingen. Sinds 2018 hebben we dit verbreed. We noemden onze strategie: gedurfde duurzaamheid, omdat we wilden innoveren in koploperprojecten. Dit leidde bijvoorbeeld tot meer houtbouwprojecten in onze portefeuille, energieleverende projecten, deelmobiliteit-hubs en het meetbaar maken van klimaatadaptatie. Van deze projecten hebben we ontzettend veel geleerd. Het gaf ons focus en een leiderschapsrol in de sector.”

Zo groeide de aandacht voor duurzaamheid bij AM. De coronatijd was een periode waarin Maarten met zijn team reflecteerde en nadacht over de volgende stap. “We hebben samen met collega’s en externe partijen gekeken hoe we het nog beter kunnen doen.” Samen met adviesbureau Phi Factory en Impact Hub kwam het team tot belangrijke inzichten. “Een gebouw behoudt altijd een bepaalde CO₂- footprint. Zelfs als je alles in hout bouwt en circulaire of biobased materialen gebruikt. Maar via het gebied om de gebouwen heen kun je wél een positieve impact maken. Bijvoorbeeld met voorzieningen voor deelmobiliteit, het creëren van meer groen en het stimuleren van biodiversiteit. Dat gebied is vooral het beleidsterrein van de gemeente, maar we hebben er als gebiedsontwikkelaar wel grote invloed op.”

Een ander inzicht was dat ook ongebruikte grond benut kan worden. Maarten: “AM heeft grond in bezit waar de komende jaren nog niet gebouwd kan worden. Deze grond verpachten we vaak aan de boeren die erop verbouwen of koeien laten grazen. Door met de boeren samen te werken kunnen we overgaan op het telen van gewassen die meer CO₂ opnemen, wilde bermen aanleggen of meer biologisch verbouwen. Hiermee kunnen we ook veel impact maken.” Door deze inzichten kwam het team tot de conclusie dat zelfs klimaatpositief ontwikkelen binnen de mogelijkheden ligt.

Wat is dat nu precies klimaatpositief? In AM’s duurzaamheidsvisie staat het geformuleerd als: ‘meer teruggeven dan we onttrekken aan de aarde.’ Maarten: “We meten het nu in CO₂ maar de impact is meervoudig. We zien positieve gezondheidseffecten, sociale impact en een bijdrage aan natuurontwikkeling.” Klimaatpositief concentreert zich op zes deelgebieden: energietransitie, circulair ontwikkelen, duurzame mobiliteit, biodiversiteit, klimaatadaptatie en de eindgebruiker. “Om klimaatpositief te ontwikkelen moeten we aan elke knop draaien. Dat is uitdagend, maar het geeft ook handelingsperspectief. We willen onze collega’s en samenwerkingspartners erin meenemen, ze opleiden en ervaring laten opdoen.”

Het Duurzaamheidsteam bestaat naast Maarten onder andere uit een bouwkundig specialist met een expertise in circulair bouwen en een medewerker die zich richt op het duurzaamheidsprogramma. Maarten: “Als team kunnen we niet zomaar roepen tegen onze collega’s: dit zijn de doelen die we moeten behalen en zo meten we die, ga ermee aan de slag. Het vraagt namelijk een andere manier van werken, niet alleen voor AM, maar ook de partijen waarmee we samenwerken. De stip op de horizon is nu helder, de weg ernaartoe is een proces waarbij het ene project sneller gaat dan de ander. Maarten legt uit dat AM ook samenwerkingspartners betrekt bij het duurzaam ontwikkelen. “We werken in ons vak met mede-investeerders. Het is belangrijk dat ook zij overtuigd zijn. We plannen als het nodig is bijeenkomsten waarin we uitleggen wat het kost om duurzamer te ontwikkelen en wat het vervolgens oplevert. Op die manier nemen we ook andere ontwikkelaars, beleggers en corporaties mee in wat er nodig is om te bouwen binnen de klimaatdoelen.” Verder schuift het Duurzaamheidsteam aan bij de start van nieuwe projecten en ontzorgen ze collega’s bij processen op het gebied van duurzaamheid die structureel terugkomen in projecten. Dat duurzaamheid nu een grote focus heeft, is goed te zien in AM-projecten. “Bijvoorbeeld bij het Bajeskwartier, waar 98% van de materialen uit de oude bajes worden hergebruikt. Bij Zoë in de Sluisbuurt waar we bouwen aan een stuk natuur in de stad gecombineerd met een energieleverend gebouw. Of bij Populus, een van de grootste houtbouwprojecten van Rotterdam.”

Het samenwerken met partners in de sector is een essentiële factor als je wil slagen in het verduurzamen. Maarten: “We zijn graag koploper en hebben een ambitieuze stip op de horizon gezet, maar we zijn onderdeel van een sector en van een land waar regels zijn. We hebben met gemeentes, corporaties, provincies, rijksoverheid, beleggers, ontwikkelaars en bouwers te maken. Die heb je allemaal nodig om stappen te zetten. Gemeentes bijvoorbeeld baseren hun kaders vaak op ervaringen uit het verleden. Het is belangrijk dat we als netwerk actuele kennis met elkaar delen. Dat is ook een reden dat we partner zijn van de Dutch Green Building Council, maar ook bijvoorbeeld betrokken zijn bij City Deals. City Deals zijn projecten waarbij publieke en private organisaties samenwerken rondom bepaalde thema’s. Door het delen van kennis kan er versneld worden en kunnen doelen eerder behaald worden. Zo deden we mee aan de CityDeal elektrische deelmobiliteit in gebiedsontwikkeling. Om de lessen van de eerste projecten met deelmobiliteiten in nieuwbouwprojecten te delen met elkaar. Dat heeft  tot inzichten geleid die ook gebruikt worden voor nieuw beleid. De nieuwe CityDeal gaat over circulair concepteel bouwen. In die samenwerking zijn gemeentes, bouwers en ontwikkelaars bij elkaar gebracht. Als je op een andere manier gaat bouwen, vraagt dat om een andere manier van samenwerken en berekenen van kosten. Via CityDeal kunnen we daar de discussie over aangaan met elkaar.”

De duurzaamheidsvisie van AM richt zich verder op het beter meetbaar maken van de CO₂-impact van gebouwen en gebieden. “De MPG en BENG zijn meetbaar, maar de CO₂-impact van een gebied hebben we nog niet exact in kaart. We zijn nu onderzoek aan het doen naar de positieve impact van bomen planten of deelauto’s in een gebied aanbieden. We onderzoeken hoe we dit allemaal nauwkeuriger kunnen berekenen en wat de succesvolste manieren zijn om CO₂ te verminderen.”

Volgens Maarten vraagt klimaatpositief ontwikkelen om stevige interne besluitvorming. “We hebben ondergrenzen aangegeven voor de MPG en BENG die verder gaan dan het bouwbesluit. Projectteams vermelden nu standaard in hun documenten voor onze investeringscommissie hoe ze deze doelen behalen. Als de investeringscommissie niet akkoord is met de ambities op de duurzaamheidsdoelen, dan kan een project on hold komen te staan. Vervolgens kan het projectteam ons inschakelen om ook op duurzaamheid een haalbaar plan te maken.”

Naast alles wat AM al doet, zoekt de organisatie naar manieren om de doelen nog sneller binnen handbereik te krijgen. Via innovatie bijvoorbeeld. Maarten: “We werken inmiddels vier jaar samen met de opleiding Global Sustainability Science van Universiteit Utrecht. De studenten doen op het moment een innovatieopdracht voor ons op het gebied van waterbesparing. Daarnaast werken we met partners aan biobased bouwmaterialen. We innoveren daar waar de markt nog een duurzaam alternatief nodig heeft.” Maarten Markus en zijn team werken gedreven aan hun gedurfde ambities. Ze laten zien dat AM een duurzame leider is in de sector die samen met andere koplopers wil versnellen naar klimaatpositief ontwikkelen.