Circulair bouwen zonder verrassingen

“De menukaart circulaire bouwmaterialen is een kennisdocument waarmee de duurzaamheidsaspecten, technische eigenschappen en de kosten van diverse bouwmaterialen overzichtelijk vergeleken kunnen worden,” legt Emma uit. Zo kunnen ontwikkelaars al aan de voorkant van een project bepalen welke duurzame materialen de slimste keuze zijn. Emma: “In het verleden zagen we dat duurzame keuzes op een later moment in het project toch sneuvelden. De materialen bleken te duur of technisch niet haalbaar. Maar als je zowel de milieu-impact, de technische eigenschappen als de kosten samenbrengt in één menukaart, kunnen er al in een vroeg stadium realistische plannen gemaakt worden. Zo hoef je niet later in het proces terug naar de tekentafel .” De tool bespaart op die manier dus op zowel tijd als kosten.

Emma kreeg in haar vorige rol als adviseur duurzaamheid van ontwikkelaars regelmatig vragen over de kostenkant van duurzame materialen. Emma: “In tenders en projecten is de duurzame kant van gebiedsontwikkelingen steeds belangrijker geworden. Duurzaamheidsadviseurs weten precies of de materialen technisch voldoen of niet, maar qua kosten kunnen ze nog geen goed advies geven. Dat is echt een expertise op zich. Heb je het puur over het materiaal zelf of ook over de arbeidskosten of andere benodigdheden bijvoorbeeld? Zelfs kostenadviesbureaus konden geen kant-en-klare antwoorden geven, omdat ze weinig kennis hadden van duurzame materialen.”

Het idee voor de menukaart werd geboren toen Emma kennismaakte met bouweconomisch adviesbureau Skaal. Hun ambitie om dé kostendeskundige te worden op het gebied van duurzame bouw, paste perfect bij de behoefte van AM om in de schetsfase van projecten meer inzicht te hebben in de kosten van duurzame bouwmaterialen. Emma’s idee om samen aan de slag te gaan met een menukaart waarin alle informatie samenkomt werd bij Skaal direct enthousiast ontvangen. Emma: “Voor Skaal is de menukaart een kennisdocument en adviesproduct. En onze ontwikkelaars gaan het gebruiken om beter onderlegde duurzame materiaalkeuzes te maken in een vroege fase van een project. En met de opgedane kennis gaan we graag in gesprek met corporaties en gemeentes over wat die keuzes betekenen.”

Het realiseren van de menukaart bleek een flinke opgave. Om alle benodigde informatie te verzamelen, zijn er vele mensen betrokken bij het project in beide organisaties. “De samenwerking met Skaal was essentieel. Zij hadden de expertise aan de kostenkant en wij konden in samenwerking met onze collega’s van BAM Advies & Engineering zowel de technische als de duurzaamheidskant in kaart brengen. Daarnaast hebben we ontwikkelaars gevraagd om mee te kijken.  Al deze experts samen maakten het mogelijk om elk stukje van de puzzel te leggen. Afzonderlijk van elkaar hadden we dit nooit zo kunnen neerzetten. Dat bewees hoe lastig het is voor ontwikkelaars om deze materiaalafwegingen te maken.”

Behalve een goede samenwerking met elkaar benadrukt Emma ook het belang van data. “Het in kaart brengen van de materialen hing ook af van de hoeveelheid data die beschikbaar is over die materialen. Hiervoor hebben we veel gebruik gemaakt van de duurzaamheidsdata uit de Nationale Milieu Database (NMD). Alleen met de juiste cijfers kan je appels met appels vergelijken. Wat ook het belang onderstreept van het verzamelen en vastleggen van data over duurzame materialen.”

Na een jaar van onderzoek is nu het resultaat daar. Een kennisdocument dat bestaat uit een database met alle informatie en sheets die het geheel inzichtelijk maken. Emma: “We zijn bij alle informatie uitgegaan van de technische eisen en duurzaamheidseisen die gesteld worden aan een appartementengebouw van acht etages. Dit zijn uitdagende bouweisen, dus daarmee hebben we de belangrijkste technische uitdagingen voor appartementen meegenomen in de menukaart.”

Het mooie is dat er ook algemeen geldende conclusies te trekken zijn. Conclusies die AM volgens Emma niet voor zichzelf houdt: “We hebben interessante inzichten opgedaan door ons onderzoek. Zo zagen we bijvoorbeeld dat glas in woningen een grote impact heeft op de MPG (MilieuPrestatie Gebouwen) en maar weinig impact op de kosten. Daarbij zie je dat hergebruikt HR++ glas qua circulariteit veel interessanter is dan HR++ glas en qua kosten ongeveer gelijk aan HR++. Een makkelijke innovatie zou je denken. Tripleglas scoort helaas op MPG vlak slechter, maar dan wel weer beter  op isolatiewaarde. Het ligt dan vervolgens aan je ambitie welke keuze je maakt.

Ook het gebruik van smalle bakstenen heeft veel potentie. Dit materiaal heeft minder impact op het milieu, terwijl de kosten gelijk zijn en ook de techniek vrijwel hetzelfde is als bij een reguliere baksteen. Dus laten we daar waar per se baksteen moet komen vooral gaan voor deze tripple win optie!” Niet voor alle onderdelen van een woning is een goede vergelijking te maken in de menukaart, vertelt Emma: “Constructieve vloeren bijvoorbeeld zijn eigenlijk niet los te zien in een project. Als je daar iets aan verandert, dan moet je bijvoorbeeld ook de wanden aanpassen. Het heeft een effect op de gehele bouw. Ook voor installaties geldt dat je het moeilijk als een los onderdeel kan zien. Bij deze onderdelen geven we dus een meer globaal advies.”

Begin oktober presenteert Emma de menukaart aan alle AM-collega’s. Vanaf dat moment kunnen alle ontwikkelaars er mee werken. Emma: “Ze kunnen er gebruik van maken in de ontwerpfase van projecten en ook in gesprekken met gemeentes en corporaties. Het geeft direct een realistische kijk op wat er mogelijk is en waar je je het beste op kunt focussen.”