Het Kraanbolwerk is een veelbesproken plek in Zwolle. Omringd door de stadsgracht en onderdeel van de oude vaarroutes tussen de Hanzesteden voelt het voor betrokkenen van gemeente en AM als een eer aan de transformatie van het schiereiland in de binnenstad te mogen werken. De sloop van de oude bedrijfsgebouwen is eind 2011 gestart. Al eerder startte de dialoog met de stad over hoe de voormalige handelskades kunnen voldoen aan de wensen voor een hoogwaardig woongebied. De opgave is nu helder: Kraanbolwerk wordt onderdeel van de intense stad, die levendigheid en tegelijkertijd ook rust biedt.
Midden in de Zwolse binnenstad ligt een woonbuurtje dat exact aangeeft hoe levendigheid en rust gestalte kunnen krijgen in een plan met een hoge dichtheid, zoals voor Kraanbolwerk de bedoeling is. Het jaren zeventig plan Onder de Bogen van architect Aldo van Eijck – ‘Maak van elk huis een kleine stad en van elke stad een groot huis’ – gaat naadloos op in de stedelijke structuur van de historische binnenstad. De voordeuren liggen direct aan de stoep waardoor de straat het collectieve domein is. De achterzijden van de woningen liggen aan een weldadige en intieme binnentuin; overdag toegankelijk voor bewoners en bezoekers en als het gaat schemeren afgesloten met hekken zodat zwervers en junks er wegblijven.
Gevoelswaarde en stedelijkheid
De levendigheid en rust van Onder de Bogen mogen dan als voorbeeld dienen, daarmee houdt elke vergelijking op. De historie en de ligging van Kraanbolwerk verlangen een stedenbouwkundig ontwerp dat recht doet aan het industriële en handelsverleden van het gebied. Na de ontmanteling van de militaire functies van het bolwerk werd het gebied in de 17e eeuw door de ligging aan het Zwarte Water al snel getransformeerd in een werk- en woongebied. Industriële gebouwen, koopmanswoningen en factoorspanden vormden sindsdien het gezicht van de kade. Met de handhaving van de historische gevel van De Volharding aan de Friesewal en de fraaie monumentale woningen aan het begin van het schiereiland, blijft een deel van dat voor de Zwollenaren zo vertrouwde beeld gehandhaafd. Omdat Kraanbolwerk door haar prominente ligging bezoekers aan de stad bijna letterlijk een hand geeft, is het van belang dat de nieuwe gebouwen iconisch zijn; een moderne interpretatie van het industriële verleden. Uitbundig maar niet te druk. ´Doe het gewone buitengewoon´, zoals Henk Snel, stedenbouwkundige van de gemeente het formuleert.
Het toekomstige silhouet van Kraanbolwerk en de architectuur moeten zich voegen in de stad; alsof het er altijd al heeft gestaan. Gevoelswaarde en stedelijkheid staan centraal. De transformatie kent een hoge mate van complexiteit door de cultuurhistorie, de bodemverontreiniging, de omvang en de financiële haalbaarheid. De gemeente Zwolle, de provincie Overijssel en het rijk investeren in totaal tien miljoen euro in het plan. Zonder deze subsidies zou de transformatie niet haalbaar zijn. Voorwaarde was wel dat gemeente en AM uiterlijk 31 december 2011 een overeenkomst zouden sluiten en voor die datum ook te starten met de uitvoering.
Waar voor je geld
De toekomstige onderscheidende kwaliteiten van wonen op Kraanbolwerk zijn water – uitzicht – architectuur – differentiatie. Het bijbehorende woonmilieu grijpt terug op de no-nonsense mentaliteit uit het handelsverleden. Wonen op Kraanbolwerk moet comfortabel zijn tegen een goed passende prijs – ´waar voor je geld´ – vanuit de filosofie van de daar ooit heersende handelsgeest. Marktonderzoek van AM geeft aan dat sociodemografisch gezien een- en tweepersoonshuishoudens in de leeftijdscategorie tussen de vijftig en vijfenzestig jaar de hoofddoelgroep vormen. Daarnaast zal het gedifferentieerde aanbod ook stedelijk georiënteerde gezinnen en tweepersoonshuishoudens onder de vijftig jaar aantrekken. Om goed in te kunnen spelen op het wensenpakket van deze doelgroepen geeft AM hen de gelegenheid mee te denken over de ontwikkeling van het Kraanbolwerk. Begin dit jaar vond hiervoor de eerste bijeenkomst plaats waar ruim veertig belangstellenden aan deelnamen. Mede op basis van de dialoog met deze groep mensen kan AM in de planontwikkeling rekening houden met de wensen van de toekomstige bewoners. Het klantenpanel blijft betrokken gedurende de gehele ontwerpfase.
Heel Zwolle omarmt het plan Kraanbolwerk, zo blijkt uit de reacties. Vanaf het moment waarop AM Concepts, het inhouse ontwerpbureau van AM, samen met de gemeente startte met het stedenbouwkundig ontwerp, is op verschillende schaalniveaus de dialoog met de stad gezocht. Het resultaat is een plan dat een aaneenschakeling is van betekenisvolle ruimten, gemaakt met betekenisvolle gebouwen; vergelijkbaar met de indeling van een woning.